Con người, đạo đức và niềm tin.

Bên Trung Quốc, có ông Lưu Á Châu, tướng quân đội, có một bài nói chuyện rất hay về đạo đức và niềm tin.

Tôi có một người bạn là kỹ sư hoá học tốt nghiệp Bách Khoa Đà Nẵng, trên tôi chục tuổi. Hồi đó anh dạy tôi: “Phải luôn có niềm tin vào con người”. Anh nói câu này lúc xin được tài trợ làm dự án gì đó. Sau này dự án bị hỏng, anh dường như biến chất.

Hồi 2021, chúng tôi có ý tưởng ngân hàng số cho vay tín chấp, anh lại comment, bảo rằng không được đâu, vì người ta sẽ không trả tiền cho ngân hàng. Cùng một con người thay đổi rất nhanh. Hôm trước còn bảo phải tin vào con người, hôm nay đã bảo đừng tin vào con người. Lưu ý rằng ngân hàng Naomi mới chỉ trên ý tưởng, có thể 13 năm nữa, năm 2025, mới có thể đưa vào thực thi.

Dù sao, vẫn phải luôn tin vào con người. Triết Nho có câu:

“Nhân chi sơ, tính bản thiện”.

“Bất oán thiên, bất vưu nhân”.

Câu thứ nhất có nghĩa là, mọi người khi sinh ra đều thánh thiện. Hư là do sau này.

Câu thứ hai nghĩa là không được oán Trời, không được thù người.

Ngày nay, ngân hàng không tin dân, cho nên chỉ cho vay thế chấp, không cho vay tín chấp. Nhiều người không có đã phải vay xã hội đen, kết quả rất thương tâm. Bên do Thái, người ta cho vay tín chấp, vì chẳng ai quỵt tiền gì cả, khi nào có người ta sẽ trả mới dần dần cho ngân hàng đến lúc nào hết thì thôi. Ngân hàng không tin dân nên dân cũng không tin ngân hàng, cả xã hội cướp của nhau, mạnh ai sống người sống, ai hết người chết. Kết quả của một xã hội như vậy là người người, nhà nhà vay lãi nóng để đi nước ngoài. Qua được nước ngoài lại mang theo một đống nợ, cả làng cả xã trở nên một núi nợ lúc nào không biết. Dân không nuôi nổi hệ thống an ninh nên phải ra đi.

Bên Do Thái, người ta tin tưởng lẫn nhau. Cho nên, khởi nghiệp hay làm gì cũng dễ, vì tinh thần là giúp đỡ nhau. Bên Việt Nam làm gì cũng khó, vì cạnh tranh không lành mạnh với nhau.

Nước Việt Nam sẽ phục hưng:

“Hoa tàn mà lại thêm tươi,

Trăng tàn mà lại hơn mười rằm xưa”.

Viết bởi triết gia Tôn Phi, nhà sáng lập kiêm chủ nhân tập đoàn sách-máy tính Charlie Sài Gòn.

Liên lạc tác giả: tonphi@shop-charlie.com

Trân trọng cám ơn quý vị.

Bản quyền ảnh: Tôn Phi/Charlie.