Suy nghĩ vụn về dạy và học lịch sử ở Việt Nam.

Ảnh bìa sách Lịch sử văn minh thế giới của nhà văn Tôn Phi.

Thời nay, khi con người đã có cái máy để ghi nhớ hộ mình các tiểu tiết vụn vặt, thì dạy và học lịch sử nên giảm bớt gánh nặng cho học sinh và sinh viên.

Từ Đăk Lăk, nhà giáo Đặng Đăng Phước cho rằng, không nên dạy và học theo lối biên niên (kể ngày kể tháng) mà nên dạy theo lối gia thế (quá khứ hiện tại và tương lai của sự vật và ý nghĩa của hiện tượng).

Làm thế nào mẹ của Mạnh Tử chuyển nhà 3 lần để con đến chỗ đúng đạo, làng thầy đồ để học? Làm thế nào để mẹ của Elon Musk, bà Maye Musk có thể nuôi ba người con với mức lương người mẫu ảnh còm cõi ở Mỹ, để rồi ba con đều trở thành tỷ phú? Những bà mẹ vĩ đại ấy không cầu học vấn ở con, mà cầu đạo ở con, con phải tìm cho được cái đạo của mình.

Chúng ta từng chứng kiến những câu hỏi đánh đố, kiểu như em hãy kể tên các triều đại trong lịch sử Việt Nam, hay một năm quốc hội Việt Nam họp mấy lần, …Hoàn toàn không cần thiết. Người thầy giỏi dạy cho sinh viên, học sinh phương pháp luận, tức là cách thức tiến hành suy nghĩ và phân tích về đối tượng. Trong quá trình đó, tự các em sẽ thuộc bài. Điều này làm nên tên tuổi của những trường truyền thống, lâu đời và danh giá ở châu Âu.

Lịch sử thế giới, tại nhiều quốc gia chậm tiến về triết lý, đang đi đến chỗ ác liệt nhất, thời điểm con người được đánh giá bằng mét-lít-thước-thốn, buộc phải có doanh thu. Bệnh doanh thu đã khiến cho các quốc gia không có tích lũy tư bản tiến đến giai đoạn “người ăn thịt người”, cách dùng từ ví von của triết gia Lương Kim Định. Thực tế chẳng khác vậy là bao. Đã thế, lại có những hệ luân lý sinh ra để bảo trợ cho những việc đó nữa.

Lúc tôi về quê, mở bài tập văn và sử của em gái ra xem. Cô giáo dạy sử ra đề thế này: Văn Miếu xây lên để làm gì. Đáp án của cô giáo: Để thờ Khổng Tử. Hỡi ôi.

Viết tại quận 7, Sài Gòn, ngày 25 tháng 05 năm 2022.

Tôn Phi (triết gia Lê Minh Tôn)

Nhà sáng lập kiêm chủ nhân tập đoàn xuất bản Charlie.

Góp ý tác giả: tonphi2021@gmail.com

Phone, Whatsapp, Signal: +84344331741