Cảm thức của chàng thanh niên trong bài thơ Chiều trên phá Tam Giang của nhà thơ Tô Thuỳ Yên

Ảnh: Ông Tôn Phi vừa bán được sách Biên khảo về nhà thơ Tô Thuỳ Yên, lời được 400.000 VNĐ. Mời tất cả anh em bạn bè đến nhà hàng Dahi Handi.

Bài thơ Chiều trên phá Tam Giang kể về cuộc đời của một chàng sinh viên Văn Khoa và một cô sinh viên trường Dược. Hai người cùng nhau đi dạo ở lan can trường Dược, nay đã trở thành tiệm cà phê.

Chuyện kể rằng, anh sinh viên chán đời, không học nữa, đi lính không quân, lái máy bay tiêm kích. Ra đến chiến trường rồi lại nhớ cô em trường Dược.

Giờ này thương xá sắp đóng cửa
Người lao công quét dọn hành lang
Những tủ kính tối om
Giờ này thành phố chợt bùng lên
Để rồi tắt nghỉ sớm
(Sài Gòn nới rộng giờ giới nghiêm
Sài Gòn không còn buổi tối nữa)
Giờ này có thể trời đang nắng
Em rời thư viện đi rong chơi
Dưới đôi vòm cây ủ yên tĩnh
Viền dòng trời ngọc thạch len trôi

Nói chung, cuộc đời không ra sự kiện gì cả.

Giờ này có thể trời đang mưa
Em đi nép hàng hiên sướt mướt
Nhìn bong bóng nước chạy trên hè
Như những đoá hoa nở gấp rút
Rồi có thể em vào một quán nước quen
Nơi chúng ta thường hẹn gặp
Buông tâm trí bập bềnh trên những đợt lao xao
Giữa những đám ghế bàn quạnh quẽ.

Cô gái trường Dược, cũng như bao cô gái Sài Gòn lúc bấy giờ, lòng đầy lo lắng. Cô viết:

Nghĩ tới anh, nghĩ tới anh
Cơn nghĩ tới không sao cầm giữ nổi
Như dòng lệ nào bất giác rơi tuôn
Nghĩ tới, nghĩ tới một điều hệ trọng vô cùng
Của chiến tranh mà em không biết rõ
Nghĩ tới, nghĩ tới một điều hệ trọng vô cùng
Một điều em sợ phải nghĩ tới
Giờ này thành phố chợt bùng lên

Chiều trên phá Tam Giang
Anh sực nhớ em
Nhớ bất tận

Có thể nói, Chiều trên phá Tam Giang như Chinh phụ ngâm khúc thời hiện đại. Tô Thuỳ Yên thậm chí còn đẳng cấp hơn cả Đặng Trần Côn và Nguyễn Gia Thiều cộng lại.

Ta về của Tô Thuỳ Yên, tâm thức của một người cô đơn lạc lõng giữa dòng đời, khá là giống với đại thi hào Nguyễn Du:
“Tương thức mỹ nhân khan bão tử,
Đồng du hiệp thiếu tận thành ông.”

Câu trên có thể được hiểu như sau:

Những người đẹp ngày xưa nay đã bồng con

Bạn chơi hồi nào đã thành ông nội cả rồi.

Nhà thơ Tô Thuỳ Yên là một hiện tượng rất lạ của làng văn chương thế giới . Đến nỗi, người ta nói, ở Việt Nam, sau Nguyễn Du là Tô Thuỳ Yên. Tại hải ngoại, Tô Thuỳ Yên là nhà thơ được yêu thích nhất.

Viết tại quận 7, Sài Gòn, ngày 18 tháng 08 năm 2022.

Nhà văn Tôn Phi (triết gia Lê Minh Tôn).

Liên lạc tác giả: tonphi2021@hotmail.com.